Basaal metabolisme

Alleen met voldoende energie kan het hart kloppen, zal weefsel zich herstellen en wordt zuurstof in het lichaam opgenomen. Voor mensen met ondergewicht of overgewicht kan het interessant zijn om na te gaan of het lichaam in rust niet te veel of te weinig energie verbruikt. Dan komen we automatisch terecht bij het basaal metabolisme.

Wat is basaal metabolisme?

Het basaal metabolisme of de basale stofwisseling (BMR of basal metabolic rate) is de benaming voor de stofwisseling die noodzakelijk is om de benodigde energie te leveren voor de basale of primaire levensprocessen. Deze levensprocessen zijn onder meer de hartslag, de spijsvertering, weefselgroei, weefselherstel en ademen. De energie die nodig is voor dagelijkse activiteiten, zoals sporten of lachen, valt hier niet onder.

Basale metabolisme berekenen

Er zijn verschillende redenen waarom men kan overgaan tot het basaal metabolisme berekenen. De basale stofwisseling berekenen kan bijvoorbeeld nuttig zijn voor het bepalen van de energiebehoefte van iemand die in comateuze toestand verkeert. Het is namelijk de bedoeling dat deze persoon een gezond gewicht aanhoudt.

Daarnaast kan men ook de basale stofwisseling berekenen wanneer men een stoornis vermoedt. Een storing van het basale metabolisme kan namelijk aan de basis liggen van overgewicht (basaal metabolisme te laag) of ondergewicht (basaal metabolisme te hoog). Zo’n stoornis kan verschillende oorzaken hebben. Soms is het erfelijk, maar het kan ook het gevolg zijn van onder andere hormonale afwijkingen, het gebruik van geneesmiddelen of voedingsstoornissen. Niet alleen kan men het basaal metabolisme uitrekenen, maar men kan ook trachten in te grijpen om het basaal metabolisme bij te sturen.

Het basismetabolisme berekenen in het ziekenhuis

In het ziekenhuis zal men het metabolisme uitrekenen tijdens een nachtopname. Hierbij meet men de hoeveelheid zuurstof die in rust wordt verbruikt. Dit kan enkel met een speciaal toestel dat een onderscheid maakt tussen de opgenomen zuurstof en de uitgestoten koolstof. In de praktijk moet men op een bed liggen en rustig ademhalen. Vervolgens wordt er een kap op het hoofd geplaatst. Aan de bovenkant van de kap wordt de buitenlucht in de kap gezogen en onderaan de kap meet men de uitgeademde lucht. Dit gebeurt na de nachtrust, in nuchtere toestand en in een kamer met een constante en neutrale temperatuur tussen 21 en 25°C. Door het bepalen van de hoeveelheid lucht in de kap en het meten van de zuurstof- en koolstofconcentraties in de in- en uitgaande lucht kan men het energieverbruik in rust of het basale metabolisme uitrekenen.

Vervolgacties na de meting van het basale metabolisme

De resultaten worden besproken en vervolgens wordt er een therapieplan opgesteld. Dit kan verschillende luiken omvatten. Men kan bijvoorbeeld het basaal metabolisme verhogen of verlagen door het medicijngebruik aan te passen, maar dit kan ook samengaan met dieetbegeleiding of bariatrische heelkunde. De behandelende arts zal samen met de patiënt de vervolgstappen bepalen.

Zelf het basale metabolisme berekenen

Als je geen medische aandoeningen hebt, is het niet nodig om het basaal metabolisme in het ziekenhuis vast te laten leggen. Er zijn namelijk een aantal manieren op basis waarvan je zelf het basaal metabolisme kan berekenen. De beperking hiervan is dat ze geen rekening houden met eventuele stoornissen, maar vertrekken van een gemiddeld basaal metabolisme.

Basaal metabolisme berekenen via de formule van Roza en Shizgal

Zelf kan je je basaal metabolisme berekenen met behulp van de formule van Roza en Shizgal. Voor deze formule moet je je lichaamsgewicht (G uitgedrukt in kg), je lichaamslengte (H uitgedrukt in cm) en je leeftijd (L uitgedrukt in jaren) kennen. Deze formule is bij mannen anders dan bij vrouwen.

Basaal metabolisme man = 88,362 + (13,397 x G) + (4,799 X H) – (5,677 x L)

Als voorbeeld nemen we een man van 65 kilogram met een lichaamslengte van 174 centimeter en een gezegende leeftijd van 34 jaar. Deze man heeft een basaal metabolisme van 88,362 + (13,397 x 65) + (4,799 X 174) – (5,677 x 34) = 1601,2 calorieën. Dit wil zeggen dat zijn lichaam 1.601,2 calorieën nodig heeft voor de basale lichaamsfuncties. Wanneer deze persoon ook meer doet dan enkel dit, mag de calorie-inname natuurlijk hoger liggen.

Ook bij een vrouw kunnen we het basaal metabolisme berekenen. Hiervoor hebben we dezelfde waarden nodig, maar de formule is een tikkeltje anders.

Basaal metabolisme vrouw = 447,593 + (9,247 x G) + (3,098 X H) – (4,330 X L)

We passen de formule toe op een vrouw die eveneens 65 kilogram weegt, een lichaamslengte heeft van 174 centimeter en een leeftijd van 34 jaar. Zij heeft in rust een calorieverbruik van 1440,48. Een mannenlichaam verbruikt dus meer energie in rust dan een vrouwenlichaam.

Basaal metabolisme berekenen met een weegschaal

Een eenvoudige manier om het basaal metabolisme te berekenen is door een slimme personenweegschaal te gebruiken. Deze slimme personenweegschaal weegt het lichaam en kent een aantal gegevens van de gebruiker, zoals de geboortedatum en de lichaamslengte. Op basis hiervan kan de slimme personenweegschaal de formule van Roza en Shizgal toepassen. Onderstaande slimme personenweegschalen kunnen voor jou het basaal metabolisme berekenen.

Beperkingen van het basaal metabolisme berekenen

Op deze manieren het basaal metabolisme berekenen, geeft niet per se een accuraat resultaat. Het is een simplistische methode die geen rekening houdt met individuele factoren. Eenmaal het lichaam van het gemiddelde afwijkt, bijvoorbeeld door enorm gespierd te zijn, is het resultaat niet meer betrouwbaar. Ook kan het geen stoornissen opmerken. Bovendien zegt het resultaat ook weinig, want iemand die zichzelf weegt zal niet voortdurend in rust zijn. Het werkelijke energieverbruik ligt dan ook hoger.

Het is echter wel nuttig als de slimme personenweegschaal het energieverbruik bij activatie kan voorspellen. Hiervoor vermenigvuldigt de slimme personenweegschaal het basaal metabolisme met een PAL-waarde. Dit kan per weegschaal verschillen. Het resultaat geeft weer hoeveel energie je wellicht mag opnemen. Uiteraard krijgt het wel met enkele beperkingen te maken. Het resultaat is enkel relevant bij een gemiddelde lichaamsbouw en zonder stoornissen, terwijl de PAL-waarde waarmee het wordt vermenigvuldigd niet veel meer is dan een goede gok.